نام مكان : کاخ صفي آباد – )بهشهر (یا کاخ مادر شاه عباس صفوی

نوع اثر : تاريخي
شماره ثبت در فهرست آثار ملي ايران :‌ 58

این بنا در سال ۱۰۱۰ هجری قمری به فرمان شاه عباس کبیر ساخته شده . شاه عباس اول، از نظر علاقه مندی به فرزند دل بند خویش این بنا را کاخ صفی آباد نام گذاری کرد.

كاخ صفي آباد در جنوب غرب شهرستان بهشهر (استان مازندران) و در بالاي ارتفاعات منتهي به دشت قرار دارد . اين كاخ در زمان شاه صفي نوه شاه عباس توسعه پيدا كرده و عمارت با شكوه صفي آباد مرهون توجه خاص شاه عباس بود . اين كاخ در ميان باغي زيبا به صورت بنايي مربع شكل كه داراي ابعاد 25 * 25 متر بوده و در دو طبقه ساخته شد . ورودي كاخ در سمت شمالي قرار داشته كه با عبور از پنج پله امكان دسترسي به داخل طبقه اول كاخ وجود دارد . طبقه اول داراي اتاقهاي متعدد بوده كه از طريق راهرو و هشتي امكان دسترسي به داخل آن وجود دارد . طبقه دوم نيز داراي راهرو و اتاق هاي زيبا است .

بنا بر روايت مورخان ديوار هاي دروني كاخ داراي نقاشيهاي گوناگون بوده كه متاسفانه امروزه ، اثري از آن بر جاي نمانده است . از مصالح به كار رفته در اين كاخ ، سنگ ، آجر و گچ است كه در قرن اخير بر اثر ويرانيهاي پياپي ساخته شد .

اين كاخ در زمان حمله افغان ها آسيب ديده و در زمان نادر شاه تعمير و بازسازي شد .اين بنا در زمان قاجاريه نيز مورد مرمت قرار گرفت و در قرن اخير كاملا احياء شده است

از کاخ صفی آباد و تا باغ شاه بهشهر که به عمارت چهل ستون مشهور است، یک راه زیر زمینی احداث شده بود که در مواقع ضروری مورد استفاده عبور و مرور یا سایر جریانهای دیگر میگردید. فاصلهٔ کاخ تا دریا در حدود ۱۶ کیلومتر است و در ایام سلطنت صفویه به ویژه شاه عباس کبیر این راه زیر زمینی جهت امور سوق الجیشی و جلوگیری از تهاجمات ازبکان و سایر ملل وحشی که در حول و حوش دریای خزر زندگی میکردند، استفاده میشد. در موازات کاخ صفی آباد چشمهٔ آبی موجود است که به چشمه «پلنگ خیل» شهرت دارد. این آب در ایام فرمانروایی صفویه با شکل روباز و قیمتی و نیز با تنپوشه های سفالی جریان داشت و در وسط ساختمان طبقه اول حرفی مرمر به شکل کثیر اطلاع احداث بود و در تمام طبقات ساختمان از دیواره و غیره به وسیلهٔ تنپوشه های سفالی آب جریان داشت تا تهویهٔ هوا برای ایام تابستان یا احتیاجات دیگر شود.

این کاخ تا سطح دریای خزر حدود ۶۵۰ متر ارتفاع دارد که چراغهای بندرتركمن و بندرگز از آن نمایان است و تا ۳۰ کیلومتر چشم انداز دارد. این کاخ در حدود ۷۰ سال پیش طعمهٔ حریق شده و به کلی آثار و شکوه باستانی خود را از دست داد. مصالح ساختمانی آن نیز به غارت برده شد. در سال ۱۳۱۵ رضا شاه دستور به تعمیر و مرمت کلیه تأسیسات کاخ را داد.

مجموعه تاريخي صفي آباد که مشتمل بر يک کاخ و باغ بزرگي از دوره صفوي است پس از انقلاب اسلامي در اختيار وزرات اطلاعات قرار گرفت و تا اوايل سال 84 تصميمي درباره آزاد سازي عرصه و حريم اين کاخ صفوي گرفته نشده بود. با حضور مشاور در مجموعه باغ هاي تاريخي عباس آباد بهشهر به منظور تهيه طرح ساماندهي باغ ها، رئيس سابق سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري دستور آزاد سازي مجموعه صفي آباد را براي قرار گرفتن در طرح ساماندهي داد.