تاريخچه قوم خليل :
درباره قوم خليل كه اكثريت جمعيت خليل شهر را تشكيل مي دهند مطالبي به صورت شفاهي و سينه به سينه نقل شده است. اين قوم شامل سه طايفه عموزادي ، خليلي و باقري مي باشد كه پسوند خليلي در آخر فاميليهايشان آمده است. قوم خليل از نژاد آريايي مي باشند.
اين قوم در حدود 185 سال قبل از منطقه "استان جنان" – منطقه اول سكونت - خود كه در منطقه هزارجريب بهشهر واقع شده است به محل كنوني مهاجرت كردند. آنها دامدار بودند و در ابتدا جهت تهيه غذا براي دامهاي خود به مناطق پايين تر كوچ كردند كه اكنون يك قبرستان مربوط به قوم خليل در آن منطقه موجود مي باشد.
اگر چه براي تهيه علوفه دام ها در مناطق ديگري نيز مستقر شدند (مانند منطقه كنت) اما پس از آشنايي با منطقه جديد كه در آن تهيه غذا براي خانواده و تهيه علوفه راحت تر بود و همچنين دسترسي به امكانات بهتر زندگي يكي از دلايل ديگر بود كه در اين منطقه ماندند و به آبادي آن پرداختند.
اما عامل اساسي جهت كوچ قوم خليل از منطقه استان جنان ، آمدن برف سنگين و مردن بعضي از مردم و تلف شدن دامها و شرايط دشوار زندگي در آن ناحيه و آشنايي با محيط جديد كه البته در مدت 50 سال به طور ييلاق – قشلاق (6 ماهه) با ساختن چـق (خانه هايي كه از چوب به طور موقت درست مي كردند ) در آن رفت و آمد داشتند ولي پس از آن تصميم به سكونت دائم در آن گرفتند و نامش را "خليـل محلـه" نهادند
از تاريخ دقيق استقرار اطلاعي در دست نيست ولي حدوداً 190 سال در اين منطقه سكونت دارند.
آنها پس از مستقر شدن به گروههاي مختلف تقسيم شدند كه هر كدام در محله ايي شروع به زندگي كردند. گروهي در گت زمين (كه به نسبت بزرگتر از بقيه مي باشد) ، گروهي در عموزاد محله و كرماني محله ، گروهي ماليكلا ( كه مالدار بودند ) ، گروهي ملامحله (محله ملا پرور) ، گروهي كشرخيل (كنار كشر يا رود ) ، گروهي علمدار محله و گروهي نيز با فاصله بيشتر در مهديرجه مستقر شدند.
قوم خليل غير از خليل محله در مناطق ديگري مثل لرستان ، مراغه ، قزن چاي (فيروزكوه) ، روستاي تلك چهاردانگه ساري و روستاي دنگ سرك نكاء نيز مستقر شدند.
عده اي معتقدند كه طايفه خليل در زمان احمدشاه پس از شكست دشمن توسط احمدشاه در راه برگشت به اين منطقه آمدند و در اين منطقه مستقر شدند. در كل علت استقرار در خليل محله دسترسي راحتتر به آب آشاميدني ، تهيه هيزم براي زمستان ، دسترسي به علوفه هاي فراوان و ايجاد ارتباط راحتتر با شهرستان بهشهر كه در 10 كيلومتري آن واقع شده بود، مي باشد.
قوم خليل مانند ساير اقوام داراي بزرگان و ريش سفيداني بودند كه مردم جهت حل مشكلات و رفع گرفتاريها به آنها مراجعه مي كردند. قوم خليل در زمان سردار جليل - استاندار وقت – كه در روستاي "يانه سر" هزارجريب مستقر بودند و به صورت طايفه اي سرباز مي دادند كه سه نفر از طايفه عموزاد و سه نفر از طايفه خليلي و باقري بودند. قوم خليل پس از كوچ از هزار جريب با اتحاد و همبستگي و تبعيت از بزرگان توانستند دوران پرحادثه حكومت خوانين و ياغي هاي تركمن را با سرافرازي سپري نمايند و اتحاد و يكپارچگي آنها تا مدت ها زبانزد همگان بوده است.
قوم خليل ابتدا همه وارد خليل محله نشدند بلكه ابتدا در هر محل 10 تا 12 نفر بيشتر نبودند ولي پس از آنكه همگي تصميم به كوچ گرفتند آنهايي كه زودتر آمده بودند و زمين بيشتري را در تصرف داشتند ، سعي كردند به اقوام خود زميني را جهت سكونت اهدا نمايند.
طايفه خليل پس از مهاجرت از "استان جنان" ، ملك "استان جنان" را به نام 9 نفر به ثبت رساندند ، 5 نفر عموزاد كه 2 مهديرجه اي به نامهاي قربانعلي عموزاد ي و ملك موسي عموزادي ، ملا حاج احمد احمدي ماليكلايي ، آقا حسين رحماني (ملامحله) و محمد قلي عموزادي (كشرخيل) كه اصل فاميلي شان عموزادي بود ، 2 نفر خليلي به نامهاي حاج ابوالحسن خليلي و اسحاق رحماني كه اصل فاميليش خليلي بود و 2 نفر باقري به نامهاي حاج علي باقري و آقاي شهرياري كه اصل فاميليش باقري بود و تا سالها ملك "استان جنان" به بزرگان اجاره داده مي شد و پس از آن بين اهالي خليل محله و مهديرجه توزيع مي گرديد.